Calcium bevindt zich in de circulatie onder drie vormen:

• het vrije of geïoniseerde calcium (± 50%)


• calcium gebonden aan serumeiwitten, vooral albumine (± 40%)


• een klein gedeelte gecomplexeerd op circulerende anionen (± 10%).

Vooral het geïoniseerd calcium is fysiologisch van belang. Hoge of lage serum eiwitconcentraties kunnen gepaard gaan met een afwijkende totale calciumconcentratie, maar de concentratie aan geïoniseerd calcium zal ongewijzigd blijven (pseudohypo- of pseudohypercalcemie). 

De bepaling van geïoniseerd calcium wordt in praktijk voorbehouden voor de opvolging van patiënten met sterk gestoorde eiwitconcentraties en zuur-base evenwichten en voor de volgende specifieke indicaties:

• Hemodialyse: Opvolging van de calcium spiegels bij citraat anticoagulatie. Het totaal calcium is hier immers ongeschikt vanwege het dialyse geïnduceerde eiwitverlies. Wanneer het geïoniseerde calcium te laag zakt spreekt men van een citraat intoxicatie en moet de dosis citraat verminderd en/of extra calcium toegediend worden.


• Zware chirurgische ingrepen, zoals cardiochirurgie, transplantaties, …, die gepaard gaan met majeur bloedverlies. Het toedienen van meerdere eenheden bloed kan immers een hypocalcemie induceren omwille van het gebruikte citraat anticoagulans. Aangezien het totaal calcium sowieso peri-operatief onbetrouwbaar is (cfr. toediening van heparine en eiwitoplossingen, verstoorde pH en verlaagde lichaamstemperatuur, …) gebeurt de opvolging mbv. geïoniseerd calcium.

Niettegenstaande het geïoniseerd calcium fysiologisch het belangrijkst is wordt in routine standaard het totaal calcium gemeten. De bepaling van geïoniseerd calcium wordt in praktijk voorbehouden voor de opvolging van patiënten met sterk gestoorde eiwitconcentraties en zuur-base evenwichten.